Iron Finance – Bank Run Felaketi
2021 yazında DeFi dünyası, ilk büyük "bank run" vakasıyla tanıştı. Iron Finance adında bir algoritmik stablecoin projesi, bir gecede 2 milyar doların üzerinde piyasa değerini kaybetti. Olayın merkezinde ise yüksek profilli bir yatırımcı olan Mark Cuban vardı
Iron Finance, Polygon ağı üzerinde çalışan, algoritmik bir stablecoin protokolüydü. Temel mantığı, IRON adında sabit fiyatlı bir stablecoin üretmek ve bu değerin korunmasını TITAN adında dalgalı fiyatlı bir token ile desteklemekti. Bu sistem, Terra’nın UST token’ına benzerdi ancak ondan da önce geliştirilmişti.
İlginizi Çekebilir: Dogecoin Vakfı ve Elon Musk Etkisi – Bir Şaka Nasıl Gerçeğe Dönüşür?
IRON sabit kalmalıydı: 1 IRON = 1 USD. Bu dengeyi sağlamak için kullanıcılar 1 dolarlık IRON üretmek istediklerinde %75’i USDC, %25’i ise TITAN ile ödemek zorundaydı. Sistem, teşviklerle çalışıyor; fiyatlar saparsa kullanıcıları arbitraj yapmaya yönlendirerek dengeyi koruyordu.
Haziran 2021'e gelindiğinde, Iron Finance protokolüne olan ilgi hızla artmaya başlamıştı. Özellikle yatırımcılar, TITAN fiyatının yükselişinden faydalanmak için bu ekosisteme büyük miktarlarda fon aktarıyordu. En dikkat çekici isim ise milyarder girişimci Mark Cuban oldu.
Cuban, blog yazısında Iron Finance’i överek kullandığını ve likidite sağladığını açıkladı. Bu açıklama, küçük yatırımcılar arasında “Mark Cuban aldıysa, güvenlidir” etkisi yarattı. Protokole para akışı hızlandı, TITAN fiyatı 60 dolara kadar yükseldi.
Ancak bu hızlı yükseliş, sürdürülemez bir yapının üzerini kapatıyordu.
Bir noktada büyük yatırımcılar, kârlarını realize etmek için TITAN satmaya başladı. TITAN fiyatı düşmeye başlayınca sistemde panik başladı. IRON’un destek değeri TITAN’a bağlı olduğu için, TITAN düşerken IRON’un da değeri sarsıldı. Kullanıcılar IRON sabitliğini kaybetmeden çıkmak için acele etti. Bu da IRON’un 1 dolarlık sabitini kırmasına yol açtı.
IRON artık 1 dolara sabitlenemiyordu. Kullanıcılar panikle IRON basıp karşılığında TITAN talep etmeye başladı. Bu da piyasaya sürekli yeni TITAN arzı demekti. Arz arttıkça TITAN fiyatı düştü. Fiyat düştükçe daha çok kişi IRON karşılığı TITAN talep etti. Bu kısır döngü, birkaç saat içinde TITAN token'ının fiyatının 60 dolardan 0.0000001 dolara düşmesine neden oldu.
IRON Finance ekibi daha sonra yaptığı açıklamada bu olayı “DeFi tarihinin ilk büyük bank run’ı” olarak tanımladı. Sistem, teknik olarak hacklenmemişti. Ancak kullanıcı davranışları ve kötü teşvik tasarımı, tüm protokolün çökmesine yol açmıştı.
Mark Cuban, bu olaydan sonra “regülasyon şart” diyerek bir açıklama yaptı ve IRON Finance’e yatırım yaptığını doğruladı. Ancak zararının miktarını açıklamadı. Kripto dünyası, bu olayla birlikte yüksek profilli isimlerin bile riskli DeFi projelerine girerken kaybedebileceğini görmüş oldu.
IRON Finance’in çöküşü, algoritmik stablecoin'lerin teorik olarak mantıklı olsa da pratikte ne kadar kırılgan olabileceğini ortaya koydu. Terra’nın UST çöküşü bu olaydan yaklaşık 1 yıl sonra yaşandı — ve çok daha büyük bir yıkıma yol açtı. Ama Iron Finance, bu sistemlerin ilk ciddi uyarısıydı.
Bugün hâlâ bazı geliştiriciler Iron Finance kod tabanı üzerinde çalışıyor. Ancak orijinal protokol ve yatırımcı güveni, bir daha asla geri gelmedi.
Bu olay, şunu netleştirdi: DeFi projeleri yalnızca kodla değil, insan psikolojisiyle de sınanır. Ve bu sınavda çoğu sistem ilk panikte çöker.