Blok Zinciri Tabanlı Kimlik Yönetimi Nedir?

Kimlik yönetimi; bireylerin sistemlere, ağlara ve uygulamalara erişimini sağlamak için kimlik belirleme, kimlik doğrulama ve yetkilendirme süreçlerini kapsayan karmaşık bir yapıdır. Dolandırıcılık, kimlik hırsızlığı ve veri ihlalleri gibi riskleri azaltmak için sağlam dijital kimlik çözümleri giderek daha önemli hale gelmektedir.

Blok zinciri teknolojisi, değiştirilemez yapısı sayesinde kimlik yönetimine merkeziyetsiz bir yaklaşım sunar. Bu rehberde aşağıdaki başlıklara odaklanacağız:

• Kimlik yönetimi neden önemlidir?
• Blok zinciri tabanlı kimlik sistemleri nasıl çalışır?
• Kendi kendini yöneten kimliklerin (SSI) yükselişi
• Blok zinciri itibar puanlama sistemleri
• Arka plan programı cüzdanları ile işlem otomasyonu
• Dijital kimlik tabanlı mikro ödemeler
• Kimliğe dayalı abonelik sistemleri

İlginizi Çekebilir: Kripto Staking Nedir?

Kimlik Yönetimi Neden Önemlidir?

Kendinizi dijital ortamda nasıl tanıtırsınız? Devletler ve şirketler, dijital sistemlerde kimlik doğrulaması için hangi yöntemlere başvurur?

Kuruluşlar; kimlik sahtekarlığı, veri ihlali ve yetkisiz erişim riskine karşı yalnızca doğrulanmış verileri kabul eder. Bu; kullanıcı adı, şifre, işlem geçmişi, tıbbi bilgiler gibi hassas verilerin korunmasını da kapsar.

Veri ihlallerinin global ölçekte ciddi tehditler oluşturduğunu gösteren en çarpıcı örneklerden biri 2019’da yaşanmıştır: 7,9 milyar tüketici kaydı bilgisayar korsanlarının eline geçmiştir. Bu tür riskler, kimlik yönetiminin önemini artırmakta ve çözüm olarak blok zinciri tabanlı sistemleri öne çıkarmaktadır.

Blok Zinciri Tabanlı Kimlik Yönetimi Nedir?

Blok zinciri, dijital kimliklerin güvenli depolanmasını ve yönetilmesini sağlayan dağıtılmış bir defter teknolojisidir. Bu sistem, bireylere kimlikleri üzerinde daha fazla kontrol imkânı sunar.

Bu alandaki önemli örneklerden bazıları şunlardır:

• WFP (Dünya Gıda Programı), 2018 yılında Ethereum tabanlı bir sistemle insani yardım dağıtımını gerçekleştirmiştir.
• ID2020 girişimi; Accenture ve BLOK Solutions ortaklığıyla blok zinciri tabanlı dijital kimlik çözümleri geliştirmektedir.

Allied Market Research'e göre, bu teknolojinin pazar büyüklüğü 2018'de 107 milyon dolarken, 2026'da 11,46 milyar dolara ulaşması beklenmektedir. Bu büyümede devlet, sağlık ve perakende sektörleri öncü rol oynayacaktır.

Kendi Kendini Yöneten Kimliğin Yükselişi (SSI)

SSI (Self-Sovereign Identity), kullanıcının kendi kimliğini yönettiği, merkeziyetsiz bir dijital kimlik modelidir. Kullanıcılar, bilgilerini bağlama göre paylaşabilir ve bu veriler kendi cihazlarında ya da blok zincirinde saklanabilir.

SSI sisteminde:

• DID’ler (Decentralized Identifiers): Kullanıcı adlarının kriptografik karşılığıdır.
• VC’ler (Verifiable Credentials): Doğrulanabilir kimlik bilgileridir.

Örnek Projeler:

• Sovrin Ağı: Açık kaynaklı, ömür boyu kimlik doğrulaması sağlayan merkeziyetsiz bir ağ.
• GlobaliD: Biyometri, GPS ve sosyal profil gibi çok boyutlu tanımlayıcılarla kimlik oluşturulmasına olanak tanır.
• 
  

Bu sistemlerde kullanıcı verileri, üçüncü tarafların izni olmadan görüntülenemez, bu da mahremiyet açısından büyük avantaj sağlar.

Blok Zinciri İtibar Puanlama Sistemleri

Blok zinciri, kullanıcılar için değiştirilemez bir dijital geçmiş oluşturarak itibar puanlamasında kullanılabilir.

Öne Çıkan Girişim:

Shyft Network

• KYC doğrulaması ve kimlik anonimleştirme sunar.
• Kullanıcılara “güvenilirlik puanı” verir.
• “Verinin değeri vardır” ilkesiyle, veri paylaşımı karşılığında ödül sistemi sunar.

Bu sistem, kullanıcıların veriler üzerinde kontrol sahibi olurken aynı zamanda şeffaf bir puanlama altyapısından yararlanmasını sağlar.

İşlemleri Otomatikleştirmek İçin Arka Plan Programı Cüzdanları

Geleneksel bankacılıkta şifreler ve fiziksel cihazlar kimlik doğrulamada kullanılırken, blok zincirinde özel anahtarlar ve yazılımlar bu süreci yürütür.

Örnek Uygulama:

Enjin Platformu

• Oyun içi işlemleri blok zincirine taşır.
• Arka plan cüzdanı, kullanıcı yerine işlemleri otomatik olarak imzalar ve doğrular.

Monero gibi gizlilik odaklı kripto paralar da arka plan cüzdanlarıyla işlemleri yönetir.

Dijital Kimlik Tabanlı Mikro Ödemeler ve Abonelikler

Blok zinciri, dijital kimlik ile birleştiğinde yeni ödeme modelleri mümkün olur:

• Abone olmadan içerik erişimi (ör. New York Times)
• Tüketim kadar ödeme
• Hizmet olarak yazılım (SaaS), e-ticaret ve dijital öğrenme gibi alanlarda abonelik yönetimi

Öne Çıkan Projeler:

• Mastercard & Idemia: Devlet tarafından verilmiş kimlik ile entegre edilmiş “Birleşik Kart” projesi
• Batı Afrika Girişimi: Aşı kayıtları, biyometrik dijital kimlik ve ödeme sistemlerinin entegrasyonu

Bu projeler, sosyal yardımların doğru kişilere ulaştırılması ve kimlik temelli hizmetlerin yaygınlaştırılması açısından önemli adımlardır.