ERC-1155 Nedir? Ne Zaman Kullanılır?

ERC-1155, Ethereum blokzinciri için geliştirilen bir çoklu token standardıdır. Bu standart, hem fungible (değiştirilebilir) hem de non-fungible (benzersiz) token’ları tek bir akıllı sözleşmede aynı anda yönetmeyi mümkün kılar.

2018 yılında Enjin şirketinden Witek Radomski tarafından önerilmiştir ve özellikle oyun, koleksiyon ve metaverse projelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.

İlginizi Çekebilir: ERC-20 Nedir? Ne Zaman Kullanılır?

ERC-1155’in Ortaya Çıkış Nedeni

Önceki standartların sınırlamaları:

• ERC-20, sadece fungible token’ları destekler.
• ERC-721, sadece non-fungible token’ları destekler ve her token için ayrı sözleşme veya ayrı işlem gerekir.
• Bu durum, ağ yoğunluğunu artırır, gas ücretlerini yükseltir ve verimliliği düşürür.

ERC-1155, bu iki standart arasındaki boşluğu doldurmak ve tek bir sözleşme üzerinden çok sayıda token’ı optimize şekilde yönetmek için geliştirildi.

ERC-1155’in Temel Özellikleri

a. Çoklu Token Desteği

• Aynı sözleşme içerisinde hem fungible hem de non-fungible token'lar oluşturulabilir.
• Her token bir ID ile tanımlanır.

b. Toplu İşlem (Batch Transfer) Özelliği

• Birden fazla token, tek bir işlemde transfer edilebilir.
• Hem gas maliyetini düşürür hem de hız kazandırır.

c. Tek Sözleşme – Çok Token

• 100’lerce farklı token, tek bir sözleşme ile kontrol edilebilir.
• Her token türü için ayrı kontrat yazmaya gerek kalmaz.

d. Güvenlik ve Onay Mekanizması

• Alıcı adreslerin güvenli bir şekilde token alabileceği doğrulanır.
• Token'lar yanlışlıkla yakılma veya kaybolma riskine karşı korunur.

e. Olay ve Fonksiyonlar (event & function)

• safeTransferFrom ve safeBatchTransferFrom gibi fonksiyonlar sayesinde kullanıcılar tekli veya çoklu token transferleri gerçekleştirebilir.
• mint, burn, setApprovalForAll, balanceOfBatch gibi fonksiyonlarla esnek kontrol sağlanır.

ERC-1155 ile ERC-20 ve ERC-721 Karşılaştırması

Fungible Token (ERC-20)

• Aynı değere sahip, bölünebilir token'lar (örnek: USDC, DAI).
• Sadece aynı türde token üretilebilir.
• Her token türü için ayrı sözleşme gerekir.

Non-Fungible Token (ERC-721)

• Her token benzersizdir (örnek: dijital sanat eseri).
• Tek seferde sadece bir token transfer edilebilir.
• Her token’ın ayrı ID’si vardır.

Çoklu Token (ERC-1155)

• Hem fungible hem de non-fungible destekler.
• Toplu transfer mümkündür.
• Tek sözleşmeyle çok token kontrolü yapılır.

ERC-1155’in Kullanım Alanları

a. Oyunlar

• Oyuncu ekipmanları, karakterler ve oyun içi paralar aynı sistemde yönetilebilir.
• Örnek: Aynı oyuncunun sahip olduğu 100 altın (fungible) ve nadir bir kılıç (non-fungible) tek işlemle aktarılabilir.

b. NFT Koleksiyonları

• Aynı koleksiyonda hem sınırsız hem de sınırlı baskı NFT’ler üretilebilir.
• Koleksiyonlar, seri üretim mantığıyla oluşturulabilir.

c. Metaverse ve Dijital Kimlik

• Araziler, aksesuarlar, avatarlar tek sözleşmede tanımlanabilir.
• Örnek: Bir avatarın ayakkabısı (fungible) ve pasaportu (non-fungible) aynı ID sisteminde tutulabilir.

d. Ticari Uygulamalar ve Sadakat Programları

• Sadakat puanları (fungible) ve kişiye özel indirim kuponları (non-fungible) tek sistemde yönetilebilir.

ERC-1155’in Avantajları

• Gas Verimliliği: Toplu işlemlerle tek işlemde çok token gönderimi → daha az ücret.
• Tek Kontrat Yönetimi: Geliştirici açısından akıllı sözleşme maliyeti düşer.
• Modüler Yapı: Token çeşitliliği tek ID yapısı altında düzenlenebilir.
• Kullanıcı Deneyimi: NFT ve oyun cüzdanları için daha hızlı ve tutarlı işlemler.

ERC-1155’in Zorlukları ve Eleştirileri

• Kod Karmaşıklığı: ERC-721 veya ERC-20'ye kıyasla daha karmaşık bir yapıya sahiptir.
• Uyumluluk Sorunu: Her platform (örneğin NFT pazar yerleri) başlangıçta ERC-1155’i desteklemez.
• Standartlaşma Süreci: ERC-1155, diğerlerinden daha yeni olduğundan bazı araçlar ve API’ler henüz olgunlaşmamıştır.

ERC-1155 Kullanan Öne Çıkan Projeler

• Enjin: ERC-1155’in geliştiricisi olarak oyun NFT'lerini destekleyen güçlü bir ekosistem sağlar.
• The Sandbox: Araziler, karakterler ve eşyalar ERC-1155 ile modellenmiştir.
• Gods Unchained: Kart tabanlı oyun; her kart ERC-1155 token’ıdır.
• OpenSea: ERC-1155 desteği sunan en büyük NFT pazaryerlerinden biridir.

ERC-1155 Token Nasıl Oluşturulur?

1. Ethereum cüzdanı kurulur (örneğin MetaMask).
2. Solidity ile ERC-1155 standardını kullanan akıllı sözleşme yazılır.
3. OpenZeppelin gibi hazır kütüphanelerle ERC-1155 şablonları kullanılır.
4. Remix IDE veya Hardhat ile test yapılır.
5. Mainnet veya testnet’e dağıtılır.
6. Token'lar mint edilir ve alım-satım için platformlara eklenebilir.

Gelecek Perspektifi

• Yaygınlaşma: NFT pazarları ERC-1155’e daha fazla uyum sağladıkça, bu standardın kullanımı artacaktır.
• Katman-2 Uyumları: Polygon, Immutable X gibi ölçekleme çözümleriyle birlikte ERC-1155 daha hızlı ve ucuz hale geliyor.
• Kurumsal Kullanım: Oyun dışında da, sadakat programları, erişim anahtarları ve fiziksel ürün takibi gibi alanlarda kullanım artabilir.

ERC-1155, Ethereum ekosisteminde çok yönlülüğü, verimliliği ve esnekliği ile öne çıkan gelişmiş bir token standardıdır.

Hem geliştiriciler hem de kullanıcılar için daha az maliyetle daha fazla işlev sunar.

Oyun sektörü, NFT koleksiyonları ve metaverse projeleri için geleceğin altyapı taşlarından biri olarak kabul edilmektedir. ERC-20 ve ERC-721’in sınırlamalarını ortadan kaldırması sayesinde, dijital varlık dünyasında önemli bir devrim yaratmıştır.