Segregated Witness (SegWit) Ne Demektir? Ne İçin Kullanılır?
Segregated Witness (SegWit), Bitcoin protokolünde yapılan bir güncellemedir. İşlem verilerinden dijital imzaları ayırarak bloklara daha fazla işlem sığmasını sağlar ve ölçeklenebilirliği artırır. Aynı zamanda bazı güvenlik ve esneklik sorunlarını da çözer.
Segregated Witness, kısaca SegWit, Bitcoin protokolünde 2017 yılında yapılan büyük bir protokol güncellemesidir. Temel amacı, işlem verileri içerisindeki imza (witness) bilgilerini asıl işlem verisinden ayırarak bloklara daha fazla işlem sığdırmak, işlem maliyetlerini düşürmek ve belirli güvenlik ve esneklik problemlerini çözmektir.
İlginizi Çekebilir: Sansür Direnci Ne Demektir? Ne İçin Kullanılır?
SegWit’in Ortaya Çıkış Nedeni
Bitcoin ağı büyüdükçe, blok boyutu sınırlaması (1 MB) nedeniyle ciddi bir ölçeklenebilirlik sorunu ortaya çıktı. Artan kullanıcı sayısı ve işlem talepleri, işlem onay sürelerini uzatıyor ve işlem ücretlerini artırıyordu. Ayrıca “transaction malleability” (işlem değiştirilebilirliği) adı verilen bir güvenlik sorunu, akıllı sözleşme entegrasyonlarını da zorluyordu. SegWit, bu iki büyük problemi hedef aldı:
- Daha fazla işlem kapasitesi (ölçeklenebilirlik)
- Transaction malleability probleminin çözümü
SegWit Nasıl Çalışır?
SegWit’in temel çalışma prensibi, her Bitcoin işlemi içinde yer alan imza verisini (witness data), yani işlem onaylarını blok içindeki ana işlem gövdesinden ayırmak (segregate) üzerinedir.
- Normal bir işlemde: input + signature + output
- SegWit’li işlemde: input + output (ana veri) + witness (ayrı tutulur)
Bu değişiklik sayesinde, blok içerisindeki asıl işlem verisi daha az yer kaplar ve aynı boyutta daha fazla işlem işlenebilir. SegWit, soft fork yöntemiyle uygulanmıştır, yani geriye dönük uyumludur (backward-compatible).
SegWit'in Sağladığı Faydalar
a. Ölçeklenebilirlik Artışı:
İmzaların blok dışına çıkarılmasıyla, aynı 1 MB’lik blokta daha fazla işlem işlenebilir. SegWit, ayrıca “block weight” kavramını getirmiştir (maksimum 4 MB'a kadar ağırlık). Bu, işlem kapasitesini ciddi şekilde artırmıştır.
b. İşlem Ücretlerinde Azalma:
İşlemler daha küçük göründüğü için, kullanıcılar daha az ücret öder. Özellikle SegWit uyumlu cüzdanlar daha düşük ücretlerle işlem yapabilir.
c. Transaction Malleability Sorununun Çözümü:
İşlem imzası artık ana işlem verisinin dışında olduğundan, imzayla oynanarak işlem kimliğinin değiştirilmesi engellenmiştir. Bu çözüm, Lightning Network gibi Layer 2 çözümlerinin temelini oluşturur.
d. Gelişmiş Çok İmzalı İşlemler ve Akıllı Sözleşmeler:
SegWit sayesinde daha gelişmiş ve esnek akıllı sözleşmeler yazmak mümkün hale gelmiştir.
SegWit’in Bitcoin'e Etkileri
- Blok Doluğunda Azalma: Ağa SegWit destekli işlemler geldikçe, blokların daha fazla işlem alabilir hale geldiği gözlemlenmiştir.
- Lightning Network Entegrasyonu: SegWit, transaction malleability’yi ortadan kaldırarak Lightning Network gibi 2. katman ödeme kanallarının kurulmasına imkân tanımıştır.
- Yavaş Benimsenme: SegWit’in uygulanması soft fork ile yapıldığı için zorunlu değildi. Cüzdan sağlayıcılarının ve borsaların yavaş adapte olması nedeniyle SegWit’in yaygınlaşması zaman almıştır.
SegWit Adres Türleri
- P2SH-SegWit (Pay-to-Script-Hash): Başlangıçta SegWit desteği için kullanılan geçiş formatıdır. Adresler 3 ile başlar (örneğin: 3J98t1WpEZ73CNmQviecrnyiWrnqRhWNLy).
- Native SegWit (Bech32): Daha hafif, daha az yer kaplayan ve işlem ücreti avantajı olan formattır. Adresler “bc1” ile başlar (örneğin: bc1qw508d6qejxtdg4y5r3zarvary0c5xw7kygt080).
Bech32, tam SegWit destekli adres formatıdır ve daha yüksek verimlilik sağlar.
Eleştiriler ve Tartışmalar
- Blok Boyutu Artışı Talebi: SegWit bazı topluluklar tarafından yeterli bulunmadı. Blok boyutunun doğrudan artırılması gerektiğini savunanlar Bitcoin Cash gibi çatallanmalara yol açtı.
- Karmaşıklık: SegWit, işlem yapısını değiştirdiği için bazı geliştiriciler için entegrasyon zorluğu oluşturdu.
- Yavaş Adaptasyon: Özellikle donanım cüzdanları ve merkezi borsaların SegWit adres formatına geçişi yavaş olmuştur.
SegWit Dışı Alternatifler ve Gelişmeler
- Bitcoin Cash (BCH): SegWit yerine blok boyutunu doğrudan artırarak farklı bir yol izledi.
- Taproot (2021): SegWit sonrası en büyük güncellemelerden biridir. SegWit’in üzerine inşa edilmiştir ve daha karmaşık işlemlerde gizlilik ve verimlilik sağlar.
- Mempool Optimizasyonu: SegWit’li işlemler daha verimli olduğundan, madenciler bloklara daha çok işlem sığdırabilir.
SegWit Desteği ve Günümüzdeki Durumu
2024 itibarıyla Bitcoin ağında yapılan işlemlerin %80’den fazlası SegWit uyumludur. Bech32 adresler giderek daha fazla benimsenmekte, cüzdan ve borsa altyapılarında SegWit desteği norm haline gelmektedir.
SegWit, Bitcoin tarihinin en önemli teknik gelişmelerinden biridir. Ölçeklenebilirliği artırmak, işlem maliyetlerini düşürmek ve Lightning Network gibi çözümlerin önünü açmak açısından devrim niteliğindedir. Her ne kadar başlangıçta benimsenmesi zaman alsa da, SegWit uzun vadede Bitcoin’in kapasitesini ve esnekliğini önemli ölçüde geliştirmiştir.
Özetle; SegWit, Bitcoin’in daha verimli, güvenli ve ölçeklenebilir hale gelmesini sağlayan kritik bir yazılım güncellemesidir. Blok alanının daha verimli kullanımı, daha düşük işlem ücretleri ve Lightning Network gibi yeniliklerin temelini oluşturur. Gelişen blockchain altyapısında, SegWit hâlâ merkezi bir yapı taşıdır.