Stake Etme (Staking) Nedir?

Stake etme, kripto para sahiplerinin varlıklarını bir blok zinciri ağında belirli bir süre boyunca kilitleyerek, ağın güvenliğine ve işlem onay sürecine katkı sağladıkları ve karşılığında ödül (getiri) kazandıkları bir süreçtir.

Proof of Stake (PoS) ve türev konsensüs mekanizmalarına sahip blok zincirlerinde kullanılır. Bu mekanizmada, işlem doğrulama görevi madencilere değil, token sahiplerine devredilir.

Stake Etme Nasıl Çalışır?

Staking, varlıklarınızı bir cüzdanda veya platformda belirli bir süre boyunca "kilitleyerek" çalışır. Bu süreçte kullanıcılar:

• Token'lerini belirli bir protokolde ya da ağda kilitler.
• Ağ, stake miktarına göre işlem onaylayıcılarını (validator) seçer.
• Katkı sağlayan kullanıcılar doğrulama süreci sayesinde ödüllendirilir.

Stake miktarı ve süresi, alınan ödülleri doğrudan etkiler. Ne kadar çok ve uzun süre stake edilirse, potansiyel getiri o kadar yüksek olur.

İlginizi Çekebilir: Token İhracı Nedir?

Stake Etmenin Temel Amaçları

1. Blok zinciri ağının güvenliğini artırmak
2. Merkeziyetsizliğe katkıda bulunmak
3. Token arzının dolaşımdan çekilmesini sağlayarak enflasyonu azaltmak
4. Kullanıcılara pasif gelir imkânı sunmak

Stake Edilen Varlıklar Nerede Saklanır?

Stake işlemleri şu yollarla yapılabilir:

• Kendi node’unuzu çalıştırarak doğrudan staking (validator olmak)
• Bir borsa veya cüzdan aracılığıyla staking (delegated staking)
• Likidite havuzları ve DeFi protokolleri üzerinden staking
• Staking-as-a-service sağlayıcıları ile

Staking Yöntemleri

Proof of Stake (PoS) Temel staking modeli. Kullanıcılar token'lerini kilitler, ağ doğrulayıcılarını stake oranlarına göre seçer.

Delegated Proof of Stake (dPoS) Kullanıcılar, doğrulayıcı olacak temsilcilere oy verir. Oy çokluğu kazananlar işlemleri doğrular.

Liquid Staking Staking yapan kullanıcı, karşılığında “stToken” adı verilen likit bir token alır ve bu token'le DeFi işlemleri yapabilir.

Staking Pool Birden fazla kullanıcı, token'lerini birleştirerek ortak staking havuzu oluşturur. Ödüller havuza katkı oranına göre dağıtılır.

Stake Etmenin Avantajları

• Pasif gelir elde etme fırsatı sunar.
• Düşük enerji tüketimi nedeniyle çevre dostudur.
• Token'lerinizi satmadan değerlendirme imkânı sağlar.
• Likidite sağlayıcı staking ile diğer DeFi getirileriyle birleştirilebilir.

Stake Etmenin Riskleri

• Fiyat volatilitesi nedeniyle token değeri düşebilir.
• Bazı protokoller erken çıkışlarda ceza (slashing) uygulayabilir.
• Validator hataları nedeniyle ödül kaybı yaşanabilir.
• Staking süresi boyunca token'ler erişilemez olabilir.

Stake Etme Örneği: Ethereum 2.0

Ethereum, Proof of Work modelinden Proof of Stake’e geçerek kullanıcıların ETH stake etmesine olanak sağladı. Öne çıkan özellikleri:

• En az 32 ETH ile validator olunabiliyor.
• Stake ödülleri ağdaki toplam stake oranına ve doğrulayıcı sayısına göre değişiyor.
• Alternatif olarak borsalar üzerinden küçük miktarlarla da staking yapılabiliyor (örneğin Lido, Rocket Pool).

Stake Etme Süreci (Adım Adım)

1. Doğru ağı ve token’ı seçin.
2. Hangi blok zincir üzerinde stake yapılacağına karar verin (örneğin ETH, SOL, ADA, AVAX).
3. Staking yöntemini belirleyin.
4. Doğrudan staking, borsa üzerinden, DeFi protokolü ile veya staking hizmet sağlayıcısı ile.
5. Cüzdanınızı bağlayın ve token’lerinizi kilitleyin.
6. Desteklenen cüzdanları (MetaMask, Keplr, Phantom vb.) kullanarak staking işlemini başlatın.
7. Vesting süresi ve kilitlenme kurallarını okuyun.
8. Bazı protokollerde erken çekim cezası olabilir. Ayrıca bazı ağlarda token’lerin açılması günler sürebilir.
9. Ödüllerinizi düzenli takip edin.
10. Stake edilen platformda size özel panelden veya block explorer üzerinden getiri durumunu izleyebilirsiniz.

Stake Edilebilen Popüler Kripto Paralar

ETH Ethereum 2.0, 32 ETH (doğrudan), borsalarda esnek

ADA Cardano Minimum yok

SOL Solana Minimum yok

AVAX Avalanche 25 AVAX (delegator)

ATOM Cosmos Minimum yok

DOT Polkadot Genellikle 10 DOT veya üzeri

Staking ile Karıştırılmaması Gerekenler

• Farming: Genellikle likidite sağlama karşılığı ödül alma sistemidir.
• Lending: Token'lerinizi başkalarına borç vererek faiz kazanma işlemidir.
• Yield Aggregator'lar: Stake/farm işlemlerini otomatikleştiren DeFi hizmetleridir.

Stake Etme, Pasif Gelir ve Güvenliğe Katkı Aracı

Staking, kripto yatırımcıları için sadece kazanç değil, aynı zamanda ekosistemlerin sürdürülebilirliği ve merkeziyetsizliği açısından da kritik bir unsurdur. Ancak staking yapılmadan önce:

• Token volatilitesi,
• Kilitlenme süresi,
• Platform güvenliği,
• Validator geçmişi

gibi faktörler dikkatlice incelenmelidir.