Yetkilendirilmiş Hisse İspatı (dPoS) Nedir?

Yetkilendirilmiş Hisse İspatı (Delegated Proof of Stake - dPoS), blok zinciri ağlarında işlemleri doğrulamak, blokları üretmek ve ağın güvenliğini sağlamak için kullanılan bir konsensüs (uzlaşım) algoritmasıdır. Bu sistem, daha önce kullanılan Proof of Work (PoW) ve Proof of Stake (PoS) mekanizmalarının sınırlamalarını aşmak amacıyla geliştirilmiştir. dPoS; hız, ölçeklenebilirlik ve enerji verimliliği açısından büyük avantajlar sunar.

İlginizi Çekebilir: Cryptojacking Nedir ?

dPoS'un Ortaya Çıkışı

dPoS mekanizması, kripto para dünyasında tanınan bir geliştirici olan Dan Larimer tarafından geliştirilmiş ve ilk olarak BitShares platformunda kullanılmıştır. Sonrasında EOS, TRON, Lisk gibi büyük projeler tarafından benimsenmiştir. dPoS’un temel hedefi, demokratik katılımı teşvik ederken ağın verimliliğini artırmaktır.

dPoS Nasıl Çalışır?

1. Token Sahiplerinin Oylaması

dPoS sisteminde, ağdaki her kullanıcı sahip olduğu token miktarı kadar oy hakkına sahiptir. Ancak kullanıcılar doğrudan blok üretimiyle ilgilenmez. Bunun yerine oylarını, kendilerini temsil etmesi için seçecekleri "delegeler" (ya da tanımı değişen projelerde "block producer", "witness", "validator") üzerine kullanırlar.

2. Delegelerin Seçilmesi

Toplumun güvenini kazanmış ve oylarla seçilmiş delegeler:

İşlemleri doğrular
Yeni bloklar üretir
Ağ güvenliğini sağlar

Seçilebilecek delege sayısı sınırlıdır. Örneğin EOS’ta 21 delege aktif blok üreticisidir. Bu sayı projeden projeye değişebilir.

3. Dinamik Temsil Sistemi

Delegeler sürekli olarak topluluk tarafından değerlendirilir. Bir delegenin kötü davranışta bulunduğu, ağın çıkarlarını zedelediği veya görevini yerine getirmediği anlaşılırsa, kullanıcılar oylarıyla onu görevden alabilir ve yerine başkasını getirebilir.

dPoS’un Avantajları

Yüksek Performans ve Hız

Daha az sayıda onaylayıcı ile işlem doğrulama süreci hızlanır.
dPoS, saniyede binlerce işlem (TPS) gerçekleştirebilir; bu da onu yüksek performans gerektiren uygulamalar için ideal kılar.

Enerji Verimliliği

PoW sistemlerinde olduğu gibi yoğun madencilik gücüne ihtiyaç duyulmaz.
Bu sayede hem enerji maliyetleri düşer hem de çevre dostu bir sistem oluşur.

Demokratik Katılım

Her token sahibi, oylama yoluyla sistemde söz sahibi olur.
Ağ yönetişimi topluluğun elindedir.

Ölçeklenebilirlik

Küçük bir grup doğrulayıcıyla çalışıldığından, dPoS sistemleri daha kolay ve hızlı şekilde büyüyebilir.

dPoS’un Dezavantajları

Merkeziyetsizlik Sorunu

Sadece sınırlı sayıda delege olması, sistemin daha merkezi hale gelmesine yol açabilir.
En çok oyu alan delegeler genellikle aynı kalır; bu durum "oligopol" benzeri bir yapı oluşturabilir.

Oy Gücü Dağılımı

Büyük token sahipleri daha fazla oy hakkına sahiptir; bu da küçük yatırımcıların etkisini azaltabilir.

Delegelerin Yolsuzluğu

Delegeler, oy almak için bazı kullanıcılarla çıkar ilişkileri kurabilir. Bu durum sistemin şeffaflığına ve adaletine zarar verebilir.

dPoS Kullanılan Popüler Projeler

EOS dPoS sistemini büyük ölçekte kullanan ilk projelerden biri. Saniyede binlerce işlem gerçekleştirebilir.

TRON (TRX) Eğlence ve medya sektörüne yönelik geliştirilen TRON, dPoS sayesinde yüksek işlem kapasitesi sunar.

Lisk (LSK) Geliştiricilere özel yan zincirlerle çalışan, JavaScript odaklı bir platformdur.

BitShares dPoS'un ilk kez uygulandığı platformdur. Finansal uygulamalar için tasarlanmıştır.

Yetkilendirilmiş Hisse İspatı (dPoS), kripto dünyasının karşı karşıya kaldığı hız, verimlilik ve katılım sorunlarını çözmek üzere tasarlanmış modern bir sistemdir. Ancak, sağladığı hız ve verimliliğin, merkeziyetsizlikten ödün verilmeden gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceği hâlâ tartışma konusudur.

Bununla birlikte, dPoS tabanlı blok zincirlerinin sayısı giderek artmaktadır. Gelecekte, hibrit konsensüs modelleri (örneğin dPoS + BFT gibi) ile dPoS’un eksik yönlerinin tamamlanması mümkündür.