WebAssembly (WASM) Nedir? Kripto Ekosisteminde Ne İşe Yarar?

Blokzincir sistemleri, güvenlik, performans ve taşınabilirlik gibi özelliklere yüksek öncelik verir. WASM, bu ihtiyaçlara doğrudan yanıt verebilecek bir çalışma ortamı sunar.

Kripto dünyasında WASM genellikle şu alanlarda kullanılır:

·       Akıllı sözleşme çalıştırma motoru olarak

·       Blokzincir node yazılımlarında işlem doğrulama

·       Kriptografik işlemlerde optimize edilmiş modül çalıştırma

·       Tarayıcı tabanlı kripto cüzdanlarda performanslı işlem yapma

İlginizi Çekebilir: Borsalar ve Saklama Hizmetleri (Custody) Nedir? Ne İçin Kullanılır?

Neden WASM Kripto İçin Uygundur?

1. Yüksek Performans

Blokzincir sistemleri, özellikle akıllı sözleşmelerde çok sayıda hesaplama içerir. WASM, C/Rust gibi düşük seviyeli dillerle yazılmış kodların hızlı ve verimli şekilde çalışmasını sağlar. Bu da Ethereum gibi ağlarda işlem süresini ve kaynak tüketimini azaltabilir.

2. Platformlar Arası Taşınabilirlik

WASM bytecode'u her sistemde aynı şekilde çalışır. Bu, akıllı sözleşmelerin ya da kriptografik modüllerin birçok platformda sorunsuz çalışmasını garanti eder.

3. Güvenlik

WASM sanal bir ortamda, izole şekilde (sandbox) çalışır. Bu, dış sistemlere zarar verecek kötü amaçlı kodların önlenmesinde büyük avantaj sağlar.

4. Çoklu Dil Desteği

WASM, Rust, C, C++, Zig, AssemblyScript gibi dillerle uyumlu olduğu için geliştiriciler, sadece Solidity’ye bağlı kalmadan akıllı sözleşme geliştirebilir.

WASM Kullanan Blokzincir Projeleri

1. Polkadot / Substrate

·       Substrate framework, WASM ile yazılmış runtime modülleri kullanır.

·       Ağın kendisi bile gerektiğinde bir WASM modülü olarak güncellenebilir.

·       Her node, WASM motoru içinde zinciri işler.

2. Cosmos (CosmWasm)

·       CosmWasm, Cosmos SDK üzerinde çalışan WASM tabanlı bir akıllı sözleşme platformudur.

·       Geliştiriciler Rust ile sözleşme yazabilir.

·       Yüksek hız ve güvenlik sağlar.

3. Near Protocol

·       Near, akıllı sözleşmeleri doğrudan WASM modülleri olarak çalıştırır.

·       Rust ve AssemblyScript dillerini destekler.

·       Hızlı blok onayı ve düşük işlem ücreti sunar.

4. Internet Computer (DFINITY)

·       WASM’i native olarak çalıştırır.

·       Akıllı sözleşmeler (canisters) tamamen WASM’e derlenir.

·       Ölçeklenebilir, sürekli çalışan web uygulamaları sağlar.

5. EOSIO

·       EOS ağında akıllı sözleşmeler WASM’e derlenerek çalıştırılır.

·       C++ ile yazılan sözleşmeler, WASM üzerinden yürütülür.

Kripto Cüzdanlar ve WASM

Tarayıcı tabanlı cüzdanlarda kriptografik işlemler genellikle WASM ile optimize edilir. Örneğin:

·       Private key ile imzalama

·       Seed üretimi ve parola türetme (PBKDF2, scrypt, Argon2)

·       SHA-256, Keccak, BLAKE2, EdDSA, secp256k1 gibi algoritmaların tarayıcıda hızlı çalışması

Bunlar JavaScript ile yavaş çalışırken, WASM ile çok daha hızlı ve güvenli şekilde gerçekleştirilebilir.

Kripto Web Uygulamaları İçin WASM Kullanımı

Tarayıcı üzerinde çalışan DeFi uygulamaları, staking platformları ve NFT pazarları gibi uygulamalarda WASM:

·       İşlem onayı süresini azaltır

·       Kullanıcı deneyimini geliştirir

·       Donanımı daha verimli kullanır

Örneğin, Ledger cihazına bağlanılan tarayıcı cüzdanlarda WASM ile cihazdan imza almak çok daha hızlı hale gelir.

WASM ile Yazılmış Akıllı Sözleşmelere Örnek

Rust ile yazılmış bir akıllı sözleşme, WASM’e derlenip bir Polkadot parachain üzerinde çalıştırılabilir. Bu sayede sözleşmelerin:

·       Daha az gaz tüketmesi

·       Daha hızlı sonuç üretmesi

·       Daha modüler olması sağlanır

Özellikle DeFi projeleri bu yetenekleri kullanarak zincir üzerindeki verimi artırmaktadır.

Gelecek Vizyonu: WASM + Kripto

·       Zincirler Arası Uyum: Aynı WASM sözleşmesi farklı ağlarda (Polkadot, Cosmos, Near) çalışabilir.

·       Standartlaştırılmış Sözleşmeler: WASM tabanlı bir standart, Solidity gibi dile bağlılığı azaltabilir.

·       Yaygın Rust Kullanımı: Rust dili, güvenli ve hızlı olduğu için WASM tabanlı zincirlerde ana tercih haline gelmiştir.

WASM, kripto ekosisteminde sadece bir performans iyileştirme aracı değil, aynı zamanda güvenli, taşınabilir ve esnek bir altyapı çözümüdür. Blokzincirlerin evriminde önemli bir rol oynamaya devam edecek gibi görünmektedir.